شیر از منابعی چون گاو، گوسفند، بز و… به دست میآید و برای افرادی که به دلایل مختلفی از جمله حساسیتهای معدنی، الرژی یا انتخابات شخصی از مصرف شیر خودداری میکنند، جایگزینهای مختلفی وجود دارد. تعدادی از جایگزینهای شیر عبارتند از:
۱. شیرههای گیاهی: مثل شیرهی بادام، بادامزمینی، برنج، جو و… این شیرهها معمولاً در طعم و کاربردهای مختلفی مانند مصرف به عنوان نوشیدنی یا تهیهی مواد غذایی مصرف میشوند.
۲. شیرهای گیاهی تخممرغ: شیرههایی مانند شیرهی سویا، بادام، برنج و… از تخممرغها تهیه میشوند و به عنوان جایگزین شیر در تهیه غذاها و نوشیدنیها استفاده میشوند.
۳. شیرهای گیاهی پرپروتئین: شیرههای سویا، آفتابگردان و حبوباتی مثل نخود، عدس و لوبیا نیز به عنوان منابع پروتئین گیاهی در جایگزینی شیر مورد استفاده قرار میگیرند.
۴. شیرهای گیاهی غنیشده: برخی شیرهای گیاهی مانند شیرهی سویا غنیشده با ویتامینها و مواد معدنی به عنوان جایگزین شیر مصرف میشوند.
۵. محصولات غذایی تولید شده از شیرهای گیاهی: مثل پنیرها، دسرها و ماستهای گیاهی که از مواد مانند سویا، کاکائو، بادام و… تهیه میشوند.
۶. جایگزینهای شیر با تحت پوشش پروتئینهای حیوانی: مانند شیر کاهوئه و شیر ماهی که از پروتئینهای حیوانی تهیه میشوند.
همچنین، در بازار امروزه به علت نیاز رو به افزایش به جایگزینهای شیر، محصولات مختلفی با اهداف مشابه تولید شدهاند.
هر جایگزینی میتواند مزایا و محدودیتهای خود را داشته باشد. برای انتخاب مناسبترین جایگزین برای نیازهای خود، بهتر است با متخصص تغذیه یا پزشک مشورت کنید.
تفاوت جدول تغذیه ای شیر دام با شیر گیاهی
تفاوتهای اصلی بین جدول تغذیهای شیر دام (شیر حیوانی) و شیر گیاهی در ارزشهای مغذی، کالری، پروتئین، چربی، ویتامینها و مواد معدنی وجود دارد. لازم به ذکر است که این ارزشها ممکن است بسته به منبع و نوع شیر دام یا گیاهی، متفاوت باشند. در زیر، تفاوتهای عمده را میتوانید مشاهده کنید:
شیر دام (شیر حیوانی):
- پروتئین: شیر دام دارای پروتئین حیوانی است که به عنوان منبع بالایی از اسیدهای آمینه اساسی عمل میکند.
- چربی: شیر دام ممکن است چربی اشباع شده بیشتری نسبت به شیر گیاهی داشته باشد، که میتواند تعداد کلری را افزایش دهد.
- کلسیم: شیر دام به عنوان منبع غنی از کلسیم شناخته میشود که برای سلامت استخوانها اهمیت دارد.
- ویتامین B12: شیر دام منبع خوب ویتامین B12 است که به عنوان یک ویتامین مهم برای سیستم عصبی و تولید خون شناخته میشود.
شیر گیاهی:
- پروتئین: شیر گیاهی معمولاً دارای پروتئین گیاهی است که ممکن است به اندازه پروتئین حیوانی در شیر دام نباشد. با این حال، ترکیب مناسبی از منابع گیاهی میتواند پروتئین کافی را فراهم کند.
- چربی: شیر گیاهی اغلب دارای چربیهای ناشی از گیاهان مانند چربیهای نارگیل، بادام و کاکائو است که میتواند نسبت به چربیهای اشباع شده در شیر دام، گزینهای سالمتر باشد.
- کلسیم: شیر گیاهی اغلب با کلسیم غنیسازی میشود تا به نقص کلسیم در رژیم غذایی جبران شود، اما ممکن است مقدار کلسیم در آن نسبت به شیر دام کمتر باشد.
- ویتامین B12: ویتامین B12 به طور طبیعی در منابع گیاهی وجود ندارد. بنابراین، بسیاری از شیرهای گیاهی با ویتامین B12 غنیسازی میشوند یا از جایگزینهای مصنوعی ویتامین B12 استفاده میکنند.
در نهایت، انتخاب بین شیر دام و شیر گیاهی بسته به نیازها، ترجیحات و عوامل مختلفی مانند علل صحی، اخلاقی، محیطی و تغذیهای شما متفاوت خواهد بود.
میزان کلسیم در شیر دام بیشتر است
شیر دام به طور معمول دارای میزان بیشتری کلسیم نسبت به بیشتر منابع شیر گیاهی است. کلسیم یک معدن مهم برای سلامت استخوانها، دندانها، عملکرد عصبی و عملکرد عضلات است. برای افرادی که نیاز به مقدار زیادی کلسیم دارند، شیر دام میتواند یک منبع مؤثر باشد.
به عنوان مثال، شیر گاو دارای مقدار بالایی کلسیم است. با این حال، در صورتی که از شیر گیاهی استفاده میکنید، میتوانید به روشهای دیگری نیز کلسیم را در رژیم غذاییتان معرفی کنید. مثلاً، برخی شیرهای گیاهی به کلسیم غنیسازی شدهاند. همچنین، منابع گیاهی دیگری مانند بادام، بروکلی، سبزیجات تارتنی و کلم کلم هم میتوانند مقداری کلسیم را در رژیم غذاییتان تأمین کنند.
به هر حال، اگر مصرف کلسیم برای شما اهمیت دارد، ممکن است با پزشک یا تغذیهشناس مشورت کنید تا منبع مناسب کلسیم را بر اساس نیازهای شما انتخاب کنید.