مهم ترین عامل پرورش گاو دوشیدن شیر است که کاهش میزان شیر گاو را باید رسیدگی کنند و در صورت مشکل سریعا مداوا شود. علت کاهش شیرگاو می تواند به دلیل بیماری های متابولیکی مثل اسیدوز، تب شیر، کتوز و یا خشکسالی باشد. برای افزایش شیر گاو تنها مواد غذایی مصرف شده حیوان کافی نیست و عوامل زیادی مانند ژنتیک، جایگاه نگهداری، بهداشت، آسایش و سطح استرس گاو هم شامل می شود. شیر گاو در فصل های متفاوت هم تغییر می کند یعنی به این شکال که هرچه فصل پرآب تر باشد و میزان علوفه مصرفی بیشتر باشد مسلما شیر گاو هم بیشتر می شود و در فصل های خشک و مقدار علوفه کمتر میزان شیر دام هم کاهش می یابد.
تغییر ناگهانی تغذیه گاو
گاو در شکمبه خود حدود ده میلیارد میکروارگانیسم دارد که حتی اگر میزان جیره بندی و تغذیه دام را تغییر دهید همچنان گاو باید به اندازه کافی علوفه و کنستانتره مصرف کند البته این مقدار نباید زیاد باشد چون تاثیر مستقیم بر جمعیت میکروبی خواهد گذاشت و زیان بار خواهد بود. هنگامی که در فصل خشک هستیم گاو مقدار علوفه مثل یونجه و سیلاژ زیادی را مصرف می کند که باعث افزایش شیر دام می شود و به این شکل کمک می کنیم که تغییر فصل باعث کاهش مقدار شیر گاو نشود.
دسته بندی گاوهای تازه زا و پر تولید
شیر دام تا چهار ماه بعد از زایمان به صورت ادامه دار افزایش می یابد و بعد از چهار ماه باید جیره مصرفی دام کنترل شده باشد تا دام دچار آسیب نشود. اکثر بیماری های متابولیکی مثل تب شیر، کتوز، اسیدوز، جابجایی شیردان و کبد چرب معمولا بعد از زایمان گاو به وجود می آیند که البته می توان با تغذیه مناسب گاو از ابتلا به این بیماری ها جلوگیری کنید و بر اهمیت میزان کنسانتره و علوفه در روز برای دام زیاد است.
- مصرف روزانه کنسانتره دام باید حدود ۴٫۵تا۹ کیلوگرم افزایش یابد
- در صورت امکان باید جایگاه استراحت دام شیری از نوع فری استال باشد و تهویه کافی را داشته باشد.
- توصیه می شود که برای کاهش اجسام کتونی دام روزانه بین ۳ تا ۱۲ کیلوگرم نیاسین را در برنامه غذایی دام قرار دهید.
افزایش کنسانتره مصرفی دام
برای افزایش کنسانتره دام راه هایی وجود دارد که لازم است به آنها توجه ویژه ای داشت که این موارد عبارتند از :
- میزان مصرف کنسانتره را باید تا چهار ماه بعد از زایمان افزایش دهید.
- توجه به کیفیت کنسانتره مصرفی بسیار مهم است و لازم است که از آن کیفیت مطمئن شوید.
- کنسانتره به تنهایی نمی تواند کمک کننده باشد و لازم است از موادی مثل پودر چربی، پودر ماهی، گلوتن ذرت، پروبیوتیک، مکمل و ویتامین ها استتفاده کنند.
افزایش میزان و دفعات خوراک دهی به دام
با افزایش تعداد دفعات خوراک گاو حجم کمتری از غذا وارد شکمبه می شود و گاو مدت زمان بیشتری کنار آخور سپری می کند. اما اگر در هر وعده مقدار زیادی به گاو غذا دهید مسلما میل زیادی ندارد و ذخیره سازی چربی گاو افزایش می یابد که با کاهش میزان شیر گاو همراه خواهد بود. توجه به افزایش تعداد وعده های خوراکدهی بیشتر برای کنترل اسیدوز شکمبه گاو بوده که به دنبال آن می توان به افزایش تولید شیر امیدوار بود.
افزایش دفعات شیر دوشی
معمولا شیر دوشی باید به طور معمول دو ساعت با فاصله زمانی شیش تا هشت ساعت است که باید به طور منظم و دقیق انجام شود اما تعداد دفعات دوشیدن شیر اگر بیشتر از دو تا سه بار باشد شضیر دام هم بیشتر می شود.
کیفیت جیره غذایی گاو و راه های افزایش شیر در گاو
غذای گاو باید کیفیت زیادی را شامل شود و تعداد دفعات مهم نیست یعنی اگر دام چندین وعده غذای بدون کیفیت بخورد اهمیت و تاثیری ندارد اما اگر تعداد وعده های کمتری غذا مصرف کند ولی با کیفیت باشد بهتر است و تاثیر بیشتری بر افزایش شیر می گذارد. هنگامی که علوفه مصرفی دام کیفیت بالایی داشته باشد گاو هم میل زیادی به نشخوار پیدا می کند در هنگام انتخاب مواد مصرفی گاو باید به این نکته توجه کنید که در یونجه از موادی مانند یونجه و سیلاژ استفاده کنید که این مواد غنی از مواد مغذی و ویتامین ها باشد. کنسانتره با کیفیت شامل خوراک و مواد مغذی به همراه تنوع مواد غذایی بالایی است که در جهت تولید شیر بالا یاری رسان است.
افزایش شیر گاو در شرایط خشکسالی
در زمانی که میزان بارندگی کاهش می یابد به همان نسبت میزان علوفه مصرفی هم کاه می یابد در این شرایط بهتر است از جایگزین های مناسبی مانند تفاله، پوسته گیاه ها، کاه فراوری شده با اوره وانواع سبوس ها و دیگر جایگزین های غذایی استفاده کنید.